Overschrijdingen en verzakkingen
Rekenkameronderzoek naar Ecopark Gouda
Elke gemeente moet het hebben: een afvalbrengstation. Het ene afvalbrengstation is echter het andere niet. De laatste jaren zijn de bestuurlijke ambities op het gebied van duurzaamheid en circulariteit steeds groter geworden. En afvalbrengstations zijn vaak een belangrijk visitekaartje voor de gemeente om te kunnen laten zien hoe ver ze daarmee zijn. Want: het scheiden van afval is een van de eerste stappen richting een circulaire economie. Zo ook in de gemeente Gouda – die vond in 2016 dat het Goudse afvalbrengstation een upgrade verdiende. Er werd een plan gemaakt om een modern, circulair afvalbrengstation te bouwen: het Ecopark Gouda.
Zoals vaker bij grote projecten, verliep de ontwikkeling van het Ecopark niet altijd zoals gepland. Het door de raad verstrekte budget werd flink overschreden en door technische problemen moest uiteindelijk de hele constructie alsnog gefundeerd worden op palen. Meerdere malen moest de raad de portemonnee trekken om het project te kunnen laten doorgaan. Hoe kon dit misgaan? De raad vroeg aan de Groene Hart Rekenkamer, de rekenkamer voor de gemeenten Gouda, Bodegraven-Reeuwijk, Waddinxveen en Zuidplas, om dit uit te zoeken. De rekenkamer benaderde Necker om dit onderzoek uit te voeren.
Opeenstapeling van problemen
In het onderzoek ging onze aandacht vooral uit naar vier aspecten van het project:
- de totstandkoming van het projectplan;
- de informatievoorziening en besluitvorming;
- het risicomanagement;
- en het onderlinge samenspel bij het project.
We analyseerden een omvangrijk dossier en voerden gesprekken met betrokkenen van binnen en buiten de gemeente. Zo kon er een eindrapport worden opgeleverd met de meest relevante elementen voor de raad.
De kosten voor het project vielen uiteindelijk flink hoger uit dan van tevoren begroot. Bij de raad leefde sterk de vraag hoe dit kon. De raad werd eind maart 2023 geïnformeerd over de hogere kosten, maar was tot dat moment niet door het college geïnformeerd over problemen in het project. Zo stegen de prijzen van benodigde materialen tijdens het project als gevolg van marktontwikkelingen en de oorlog in Oekraïne. Het duurde lang voordat goed in beeld was wat de aard en omvang van de kostenstijgingen zouden zijn. Dit kwam doordat er niet voldoende administratieve grip op het project was. Er was onduidelijkheid over rollen en verantwoordelijkheden, niet alle afspraken werden goed vastgelegd en er was geen goed inzicht in de financiële voortgang van het project.
Richting de afronding van het project ontstonden er problemen met de fundering van de constructie. Er was gekozen voor een constructie op poeren: dit zijn in de ondergrond geplaatste betonconstructies met daarop geplaatste betonnen kolommen. Deze constructie is begin 2023 gaan verzakken – een groot probleem voor de verdere bouw. De raad heeft er uiteindelijk voor gekozen om de gehele constructie alsnog te onderheien met palen.
Scherpe conclusies
De bovenstaande bevindingen leidden tot de conclusie dat de raad onvoldoende in staat is geweest om tijdig positie te bepalen over de problemen in het project. De complexiteit van het project is ambtelijk en bestuurlijk onvoldoende onderkend, en het risicomanagement voldeed niet aan de standaard die bij een dergelijk project mag worden verwacht. Tegelijkertijd concludeerde de rekenkamer dat de gemeente lessen heeft getrokken uit het project en stappen zet om het risicomanagement, de financiële beheersing en het projectmanagement bij grote projecten te verbeteren. Naar aanleiding van de scherpe conclusies vroeg een deel van de gemeenteraad de verantwoordelijk wethouder om zijn verantwoordelijkheid te nemen. Tijdens een extra ingelaste vergadering op 21 augustus 2024 kondigde de wethouder aan zijn ontslag in te dienen.
De gemeenteraad van Gouda kreeg van de rekenkamer verschillende aanbevelingen. Het college gaat vaker rapporteren over de voortgang van grote projecten en informeert de raad over verbetering van het risicomanagement en financiële beheersing van projecten. Daarnaast maakt het college werk van een gedegen en navolgbare verslaglegging bij grote projecten. Tenslotte gaat de raad in gesprek met het college over de informatievoorziening aan de raad over grote projecten. Waardevolle lessen voor de toekomst.
